دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های امروز است؛ بیماری‌ای که آرام و بی‌صدا در بدن پیش می‌رود و اگر به‌موقع شناسایی و کنترل نشود، می‌تواند به چشم، کلیه، قلب و اعصاب آسیب بزند. اما خوشبختانه با آگاهی و مراقبت صحیح می‌توان از بیشتر این مشکلات جلوگیری کرد و زندگی کاملاً طبیعی داشت.
دیابت زمانی ایجاد می‌شود که بدن نمی‌تواند قند خون را به‌درستی تنظیم کند. در حالت طبیعی، قند وارد سلول‌ها می‌شود و انرژی تولید می‌کند؛ اما در دیابت، یا بدن پاسخ مناسب نمی‌دهد یا هورمون کافی برای تنظیم قند خون وجود ندارد. نتیجه این می‌شود که قند در خون بالا می‌ماند و در طول زمان باعث آسیب به اعضای مختلف بدن می‌شود.
این بیماری در جهان و ایران بسیار شایع است. حدود یک‌هشتم بزرگسالان ایرانی دچار دیابت هستند و بسیاری از آن‌ها حتی از بیماری خود خبر ندارند. افزایش وزن، کم‌تحرکی، مصرف غذاهای پرکالری، استرس زیاد و افزایش سن از مهم‌ترین دلایل بالا رفتن آمار دیابت هستند.
دیابت انواع مختلفی دارد. شایع‌ترین نوع آن به دلیل اضافه وزن، کم‌تحرکی و زمینه خانوادگی ایجاد می‌شود. نوع دیگری در سنین پایین‌تر رخ می‌دهد که در آن بدن قدرت تولید هورمون تنظیم‌کننده قند را از دست می‌دهد. نوع دیگری هم در دوران بارداری دیده می‌شود که به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود.
علائم دیابت ممکن است خفیف یا نامحسوس باشد و همین موضوع باعث می‌شود بسیاری از افراد دیر متوجه بیماری شوند. شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از: تشنگی زیاد، پرادراری، خستگی، تاری دید، دیر خوب شدن زخم‌ها و عفونت‌های مکرر. در تجربه بالینی، خستگی بی‌دلیل و افزایش چربی شکمی از نشانه‌های مهمی است که بسیاری از بیماران نسبت به آن بی‌توجه‌اند.
غربالگری یا همان انجام آزمایش قبل از بروز مشکلات، بهترین راه برای تشخیص زودهنگام است. توصیه می‌شود همه افراد بالای ۳۵ سال، افرادی که اضافه وزن دارند، کسانی که سابقه خانوادگی دیابت دارند، افراد کم‌تحرک یا کسانی که فشار خون یا چربی خون بالا دارند، هر سال یک‌بار آزمایش قند بدهند. این آزمایش‌ها ساده‌اند و می‌توانند از بسیاری از عوارض آینده جلوگیری کنند.
پیشگیری از دیابت در بسیاری از موارد کاملاً ممکن است. کاهش حتی چند کیلو وزن می‌تواند احتمال ابتلا را به‌طور قابل توجهی کم کند. پیاده‌روی منظم نقش مهمی در کنترل قند دارد. مصرف کمتر شیرینی‌ها، نوشابه‌ها، برنج زیاد و نان سفید و جایگزینی آن‌ها با سبزیجات، سالاد، میوه و نان سبوس‌دار بسیار کمک‌کننده است. خواب کافی، مدیریت استرس و ترک سیگار نیز نقش مهمی در پیشگیری دارند.
درمان دیابت بسته به شرایط هر فرد متفاوت است. پایه اصلی درمان، اصلاح سبک زندگی است. بسیاری از بیماران با رعایت همین اصول، قند خون خود را به‌خوبی کنترل می‌کنند. در صورت نیاز، پزشک داروهای تنظیم‌کننده قند تجویز می‌کند. برخی داروهای جدید علاوه بر کنترل قند، باعث کاهش وزن و محافظت از قلب و کلیه نیز می‌شوند. در بعضی موارد، تزریق انسولین لازم می‌شود؛ روشی که برخلاف تصور بسیاری، ساده است و می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
اگر دیابت کنترل نشود، ممکن است در طول زمان به قلب، کلیه، چشم‌ها، اعصاب دست و پا و حتی پوست آسیب بزند. اما کنترل مناسب قند خون می‌تواند بخش قابل توجهی از این مشکلات را کاهش دهد یا از آن‌ها جلوگیری کند.
در نهایت، باید دانست که دیابت یک بیماری مادام‌العمر است، اما به هیچ‌وجه به معنی محدودیت شدید یا ناتوانی نیست. با تشخیص زودهنگام، تغذیه سالم، فعالیت منظم و پیگیری دوره‌ای بیشتر بیماران می‌توانند زندگی عادی، سالم و بدون عارضه داشته باشند.
روابط عمومی شبکه بهداشت و درمان شهرستان اقلید